Bijenwas
Bijenwas wordt door de bijen zelf gemaakt.
De wasklieren die zich bevinden aan de buikzijde van het achterlijf bij de werkbijen scheiden wasplaatjes af. Eén wasplaatje weegt ongeveer 0,8 mg en één bij produceert ca. 6,4 mg was. Een bijenvolk heeft per jaar een paar kilogram nodig. De wasplaatjes worden door de werksters met de kaken bewerkt en tot wasraat verwerkt. Het uitzweten van was en het bouwen van raat is een collectieve bezigheid, waarbij de werksters intensief samenwerken.
Chemische samenstelling van bijenwas
Bijenwas bestaat voornamelijk uit esters van vetzuren met vetalcoholen met lange ketens. Dit in tegenstelling tot vetten die hoofdzakelijk uit esters van glycerine bestaan.
Fysische eigenschappen
- kleur : verse was is wit. In de kast wordt was lichtgeel en gesmolten was is strogeel. Oude wasraten waarin verschillende generaties bijen zijn groot gebracht, worden donkerbruin.
- smelttemperatuur : ongeveer 62° C
- soortelijk gewicht : 0,96
Winnen van was
Bijen gebruiken was voor het bouwen van raten en bij het verzegelen van broed- en voorraadcellen. Het winnen van was door de imker gebeurt door het smelten van wasraten. Dit kan in een zonnewassmelter of in een stoomwassmelter
Gebruik van bijenwas
Mensen gebruiken was voor vele doeleinden, o.a. om kaarsen van te maken en in boenwas of als poetsmiddel voor onbewerkte houten voorwerpen en vloeren. Voor onder meer drop wordt bijenwas als glansmiddel gebruikt. Ook in crèmes en andere cosmetica wordt veel gebruik gemaakt van bijenwas en derivaten van bijenwas. Bijenwas wordt in de schilderkunst gebruikt als bindmiddel. In de encaustiek(wasschilderkunst waarbij kleuren worden ingebrand) worden pigmenten vermengd met hete bijenwas, hars, en nog een paar stoffen. Het levert zeer goed houdbare schilderingen op met een transparante kwaliteit. De verf hoeft in deze techniek niet te drogen, alleen af te koelen, zodat er direct weer lagen overheen kunnen worden aangebracht. Ook wordt bijenwas gebruikt om mee te boetseren of om wasafgietsels uit te vormen voor het gieten van bronzen beelden. Ook wordt het gebruikt om glans aan te brengen op houten sculpturen.