Bijen zijn voor hun voedselvoorziening aangewezen op plantaardige voedingsstoffen. Bron voor koolhydraten zijn de suikerhoudende sappen nectar en honingdauw.

Herkomst van honing

Onder gunstige omstandigheden scheiden de meeste planten een suikerhoudende vloeistof af, die algemeen bekend is als nectar. Meestal in de bloemdelen of op andere plantendelen (bladeren, bladstelen, stengels) gelegen klieren, nectariën genoemd. Deze nectar wordt door de bijen verzameld. Nectar bestaat hoofdzakelijk uit koolhydraten (zoals glucose, fructose en saccharose), in een waterige oplossing. Ook komen er kleine hoeveelheden eiwitten, organische zuren, mineralen, vitamines en aromatische stoffen voor. Klimaat, weer, bodem, standplaats en dergelijke hebben een belangrijke invloed op de hoeveelheid en de samenstelling van de nectar die wordt afgescheiden. Dit verschilt per plantensoort. Bladluizen voeden zich met het suikerhoudend plantensap. Wanneer er onder gunstige omstandigheden (warm, vochtig weer) teveel plantensap wordt geproduceerd, zuigen de bladluizen meer sap dan ze kunnen verbruiken. Een groot deel van het opgenomen sap wordt dan uitgescheiden. Mieren en bijen verzamelen die honingdauw.  Honingdauwhoning heeft een hoger asgehalte en bevat meer saccharose en dextrine.

Verzamelen en verwerken van nectar en honingdauw door de bijen 

De bijen zuigen nectar en honingdauw op. Met hun relatief lange tong (6 à 7 mm) kunnen ze ook diep in de bloem gelegen nectariën bereiken. Langs mond en slokdarm komt de nectar in de honingmaag terecht. In de bijenkast wordt deze nectar doorgegeven aan kastbijen of in de cellen gedeponeerd. Bij het zuigen wordt het enzym invertase aan de nectar toegevoegd om de aanwezige saccharose te splitsen in de enkelvoudige suikers fructose en glucose. Nectar bevat soms teveel water en is dan de ideale voedingsbodem voor micro-organismen die de suikers omzetten in alcohol en koolstofdioxide. Om dit te voorkomen brengen de bijen het watergehalte terug tot ca. 20 %. Door te ventileren verdampen de bijen de overtollige hoeveelheid water. Wanneer honing voldoende is ingedikt is deze rijp. De cellen worden verzegeld (luchtdicht afgesloten met wasdekseltjes).

Honing is een natuurproduct, dat al in de vroege oudheid werd gebruikt als zoetstof, conserveringsmiddel, geneesmiddel en voor het bereiden van honingdrank. Honing heeft de perfecte suikersamenstelling. Doordat honing alleen enkelvoudige suikers bevat, zoals glucose en fructose is het direct geschikt voor opname in ons bloed. Hierdoor is honing ook lichtverteerbaar.  Voor 1 potje honing (450 gr) vliegen de bijen ongeveer 10.000 keer heen en weer naar de kast. Honing heeft een geneeskrachtige werking, het bevordert de stoelgang, het bevordert de aanmaak van bloed en het geeft ons een betere weerstand tegen ziekten. Tevens is honing energieopwekkend en het bevordert de spierkracht. Lindehoning werkt kalmerend, vandaar dat lindehoning in warme melk goed als slaapmiddel werkt. Tijm- en dennenhoning hebben een desinfecterende werking, vandaar de verwerking in hoestsiroop. Over het algemeen hebben licht gekleurde honingsoorten een zachte smaak en donkere honingsoorten een wat scherpere smaak. Honingsoorten die in Nederland gewonnen worden zijn: fruitbloesemhoning, acaciahoning, lindebloesemhoning, koolzaadhoning, heidehoning, teunisbloemhoning, phaceliahoning, bloemenhoning en wilgenbloesemhoning. De meeste hebben een kenmerkende smaak en kleur, alleen de bloemenhoning is zeer variabel van smaak en kleur, omdat deze van vele verschillende bloemen wordt verzameld. Belangrijk: honing is het makkelijkst te gebruiken als deze vloeibaar is. Om versuikerde honing weer vloeibaar te maken is het mogelijk de honing te verwarmen tot 40°C. Zet een honingpotje dan in een pannetje warm water en laat het langzaam smelten. Nooit mag de honing boven de 45°C worden verhit of in een magnetron worden opgewarmd, hierdoor gaan de enzymen kapot. Kinderen onder één jaar kunnen beter geen honing eten vanwege de kans op botulismesporen, hiertegen hebben kleine kinderen geen weerstand in hun darmen.

Hoe smaakt honing?

Heidehoning 

Pittige smaak, lekker op brood, bij veel oudere mensen de honing die hun het meest bekend is van vroeger. Je moet er wel van houden. 

Linde(bloesem)honing 

Erg populair, blijft vrij lang vloeibaar, lekker om in gebak te verwerken, lekker in de thee of in warme melk voor het slapen, smaakt naar pepermunt vrij pittig, ook goed om een lepeltje in de mond te laten smelten bij keelklachten. 

Fruit(bloesem)honing 

Frisse iets zurige smaak, je proeft als het ware de appels, kersen of perenbloesem. 

Koolzaadhoning

Neutrale smaak niet zo scherp, kinderen vinden deze vaak lekker. Kristalliseert snel.

Bloemenhoning

Hoe donkerder hoe pittiger, in het voorjaar wat lichter van kleur dan in de zomer. Voor diegene die wel honing lust maar niet van aparte smaak houdt. Iedere dag gebruiken helpt mensen om een afweer tegen hooikoorts op te bouwen. 

Crèmehoning 

Is honing die langdurig geroerd is. Deze blijft hierdoor smeerbaar en wordt niet hard, kun je lekker dik op de boterham smeren. 

Wilgen(bloesem)honing 

Door de bijen verzameld op de wilgenkatjes, heerlijk zacht van smaak, laat zich goed mengen met andere honingsoorten waardoor deze zacht en smeerbaar blijven.

Om honing te verkopen en te verwerken dient het te voldoen aan een aantal criteria. Klik hier voor het keuringsreglement van de Nederlandse Commissie voor Bijenproducten.

Het etiket dient aan eisen te voldoen.

Helaas is het niet mogelijk om via deze website honing aan te schaffen. Wel kunt u contact opnemen met één van onze afdelingen in uw regio om te zoeken naar een imker in de buurt.

Biologische Honing uit Nederland

Nederlandse imkers kunnen ook biologische honing gaan produceren. Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken heeft een voorstel voor certificering van biologische bijenhouderij in Nederland goedgekeurd. Daarmee is vanaf 2016 ook bio-honing van Nederlandse makelij te verkrijgen.

Oudste zoetstof

Dijksma: “Honing is onze oudste natuurlijke zoetstof en straks ook biologisch van eigen bodem. Nederlandse imkers zien er gelukkig brood in, want consumenten vragen steeds meer om biologische producten. Daarmee ontstaat ook een gelijk speelveld met ons omringende landen, waar biologische honingproductie al is toegestaan.”

Spontane vegetatie

Nederlandse imkers hebben bij Skal (certificeringsorganisatie voor de hele biologische sector) een verzoek ingediend om biologische bijenhouderij in Nederland mogelijk te maken. De Europese verordening voor productie van bio-honing stelt strenge eisen aan biologische imkers. Dit betekent onder meer dat bijenkasten zo moeten worden geplaatst dat bronnen van stuifmeel en nectar binnen een straal van 3 kilometer voor het grootste deel bestaan uit biologische gewassen of ‘spontane vegetatie’ (maaien, snoeien en begrazen) waarop geen gewasbeschermingsmiddelen worden toegepast. Die gebieden moeten door de imkers in kaart worden gebracht, zodat zij kunnen aantonen dat aan de eisen wordt voldaan.

Kasten van hout en stro

Daarnaast moeten de bijenkasten zijn gemaakt van natuurlijke materialen als hout en stro. Ook geldt biologische bijvoeding voor bijen als voorwaarde en dient de was om de raatbouw te structureren zuiver te zijn. De honing mag biologisch worden genoemd nadat de voorschriften minstens een jaar zijn nageleefd.

Controle

Skal controleert imkers die biologische honing willen produceren. In Nederland is Skal door de overheid aangewezen als onafhankelijke controle- en certificeringsorganisatie voor de hele biologische sector. Meer informatie is te vinden op de website van Skal; www.skal.nl

Overige eisen

Biologisch imkeren gaat natuurlijk niet alleen over het gebied rondom de bijenkast. Ook natuurlijk materiaalgebruik, natuurlijk leefgedrag (het niet-knippen van de vleugels van de koningin) en biologische bijvoeding maken er onderdeel van uit. Wilt u alles lezen over de eisen aan de biologische imkerij? Lees dan het informatieblad Biologische Bijenhouderij.